Η δραστηριότητα της επικεντρώνεται στη λειτουργία ξενώνων που φιλοξενούν φοιτητές κυρίως από την Κρήτη που σπουδάζουν σε Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Αθήνα και κατάγονται από οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα.

Θεμελιώδης σκοπός του, βάσει του καταστατικού είναι η παροχή στους φιλοξενούμενους στέγης, τροφής, υποτροφιών, βραβείων, επιμορφώσεις καθώς και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Το βασικό κτήριο του Ιδρύματος επί της οδού Στράβωνος, στο Παγκράτι, λειτούργησε για πρώτη φορά το 1970 και απετέλεσε ένα πρότυπο χώρο για τη φιλοξενία των φοιτητών όπου μπορούσαν να διαμένουν σε αυτό 120 άτομα.

Στην πορεία το Ίδρυμα δημιούργησε και δεύτερο κτήριο στην οδό Εριφύλης, στο Παγκράτι, που λειτούργησε για πρώτη φορά το 2000, αυξάνοντας έτσι τη δυναμικότητα της Εστίας στους 180 φοιτητές.

Στα χρόνια της λειτουργίας του οικοτροφείου της Εστίας, έχουν φιλοξενηθεί περί τους 4000 επιστήμονες που με τη σειρά τους συνετέλεσαν τα μέγιστα στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της ιδιαίτερης πατρίδας μας.

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στην κατασκευή και αξιοποίηση αυτών των κτηρίων είναι ότι τα χρήματα για την ανέγερση τους προήλθαν κυρίως από δωρεές επιφανών μελών της Κρητικής παροικίας της Αθήνας, οι οποίοι φρόντισαν παράλληλα να προικίσουν το Ίδρυμα με Κληροδοτήματα ώστε να μπορούν να εξασφαλίζονται οι πόροι για την ανεξάρτητη λειτουργία του.

Το 2009, η ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ προέβη σε πλήρη ανακαίνιση και εκσυγχρονισμό του Α΄οικοτροφείου επί της οδού Στράβωνος, ενώ το 2011 ανακαινίσθηκε πλήρως το Β' οικοτροφείο επί της οδού Εριφύλης.

Σήμερα, τα δύο κτήρια του Πνευματικού Ιδρύματος "ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ" παρέχουν άρτιες και σύγχρονες εγκαταστάσεις για τη φιλοξενία των οικοτρόφων, διαθέτουν Αμφιθέατρο - Συνεδριακό κέντρο με πλήρη υλικοτεχνικό εξοπλισμό για την ορθή υποστήριξη πληθώρας πολιτιστικών δράσεων και επιστημονικών δραστηριοτήτων, καθώς και Βιβλιοθήκη με χώρους Αναγνωστηρίου, Υπολογιστών και πρόσβασης στο internet.

Συνοψίζοντας την πολυετή δράση του Πνευματικού Ιδρύματος ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ, στόχοι και αξίες όπως η κοινωνική προσφορά, η φιλανθρωπική δράση, καθώς και η αρωγή και στήριξη στη σπουδάζουσα νεολαία παραμένουν αμετάβλητες σταθερές για τη Διοίκηση, τη Διεύθυνση και το Προσωπικό του Ιδρύματος.